قادر حسین زاده

ترکیبات آلی فرار (VOC= Volatile organic compounds) مایعات یا جامداتی هستند که دارای کربن آلی (کربن متصل به کربن، هیدروژن، نیتروژن یا گوگرد) بوده و با سرعت چشمگیری تبخیر می شوند. این ترکیبات بعد از ذرات معلق بیشترین فراوانی و تنوع نشر را دارا می باشند. این مواد شامل هزاران ترکیب شیمیایی می شوند که اثرات نامطلوبی نه تنها برای محیط زیست، بلکه برای سلامت انسان حتی در غلظت های پایین دارند . این روزها، اهمیت محیط کار با ترکیبات آلی فرار نیز رو به افزایش است. مطالعات نشان داده است که تماس با VOC ها عوارض مختلفی مثل التهاب چشم ها، اثر بر روی سیستم عصبی، مسمومیت کبدی و سرطان ها را ایجاد می کنند . متداول ترین ترکیبات آلی فرار در محیط های صنعتی تولوئن، بنزن، زایلن و اتیل بنزن هستند. تولوئن، به عنوان یکی از پرکاربردترین VOC ها در صنایع و محیط هایی که با رنگ و نقاشی سروکار دارند می باشد. حد آستانه بوی تولوئن در محدوده ppm 5/1- 3 می باشد که در این محدوده غلظت، به سختی توسط انسان قابل تشخیص است و احتمال خطر تماس طولانی مدت شغلی با آن و به دنبال آن اثرات بهداشتی جدی بر روی سیستم اعصاب مرکزی زیاد است. از بین روشهای متعددی که برای حذف آنها مورد بررسی قرار گرفته است روش اکسیداسیون کاتالیستی به دلیل نیاز به دماهای کمتر عملیاتی در ذخیره انرژی موثر بوده و از نظر اقتصادی نیز مقرون به صرفه است . در این روش ماده آلی فرار به صورت کامل از بین رفته و تبدیل به آب و دی اکسید کربن میشود. زئولیت ها با توجه به ساختار منحصربه فردی که دارند بستر مناسبی برای این کار می باشند. زئولیت ها با سطوح وسیع می توانند به صورت بالقوه برای مواردی چون جذب سطحی آلاینده ها و متعاقب آن، واکنش های کاتالیتیک به کار روند. باتوجه به این که کلینوپتیلولیت یکی از فراوان ترین زئولیت های طبیعی بوده و معادن آن در ایران به وفور موجود است لذا استفاده از این ماده از نظر اقتصادی مقرون به صرفه می باشد . بنابراین در مطالعه حاضر از کلینوپتیلولیت به عنوان کاتالیست که با روشهای تبادل یون و کلسیناسیون اصلاح شیمیایی شده استفاده گردیده است به طوریکه برای اولین بار اثر اصلاح شیمیایی با یونهای فلزی مقایسه خواهد شد.