محمد درگاه زاده

محمد ارکون از پیش تازان نواندیشی معاصر در دنیای اسلام است که روش-های سنتی در پژوهش های اسلامی و قرآنی را برنمی تابد و خواستار، تحول بنیادین در این زمینه است. مهم ترین آرای معرفت شناختی وی عبارتند از: 1- اندیشه و دانش، محصول زبان به عنوان یک کنش اجتماعی محسوس است. این دیدگاه، از نظریه زبان شناختی تقدم زبان بر اندیشه، نشأت گرفته است که با این قضیه وجدانی که بدون متن هم می توان اندیشه کرد، در تعارض است. 2- دوگانه های مطرح شده در عقل اسلامی، مثل ایمان و کفر، تقدسی ندارند. این دیدگاه نیز نادرست است؛ زیرا در سایه عقل، دین تحصیل شده و به ثمر نهایی می رسد. 3- باید به سوی نااندیشده های عقل اسلامی مثل نقش خیال و اسطوره در متن، حرکت کرد. نااندیشیده ها را باید بر اساس معیارهای درست عقلانی، به دست آورد، نه آن که پیش فرض های معرفت شناختی نوین غربی را معیار ارزیابی آن ها دانست. مهم ترین آرای قرآن شناختی او نیز عبارتند از: 1- زبان قرآن، اسطوره ای است؛ اگر حتی بپذیریم که کتاب های مقدس یهودی و مسیحی، دارای چنین ویژگی ای باشند، در قرآن، هیچ اثری از اسطوره نیست. 2- بخشی از متن قرآن کنونی، دوگانه انگارانه، ایدئولوژیکی و تفسیری است. این نظریه، نیز نادرست است؛ زیرا ا دلایل تاریخی متقی مبنی بر نگارش همه قرآن ولو به صورت پراکنده، در زمان پیامبر(ص) داریم.