علیرضا بابائیان امینی

در پدیده شکست سد خاکی، تعیین دقیق ویژگی های جریان، زمان و شکافت همراه با تحلیل اجزای هیدروگراف در کاهش آسیب پدیری دشتهای سیلابی پایین دست وخسارت مالی و جانی آن نقش بسزایی دارد. خصوصیات ﺍﻗﻠﻴﻤﻲ ﺍﺯ ﻣﻬﻢ ﺗﺮﻳﻦ ﻋﻮﺍﻣﻠﻲ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺭﻭﻱ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺁﺏ ﻳﮏ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﻲ ﮔﺬﺍﺭﺩ ﻭ ﺳﻴﻼﺏ ﻫﺎﻱ ﺷﺪﻳﺪ ﻣﺘﺄﺛﺮ، ﺭﻳﺴﮏ ﺁﺳﻴﺐ ﭘﺬﻳﺮﻱ ﺳﺎﺯﻩ ﻫﺎﻱ ﻫﻴﺪﺭﻭﻟﻴﮑﻲ ﺭﺍ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻣﻲ ﺩﻫﺪ. ﺷﮑﺴﺖ ﻳﮏ ﺳﺪ ﺧﺎﮐﻲ، ﺧﺴﺎﺭﺕ ﻫﺎﻱ ﻓﺮﺍﻭﺍﻥ ﻣﺎﻟﻲ، ﺟﺎﻧﻲ ﻭ ﻣﺤﻴﻂ ﺯﻳﺴﺘﻲ ﺭﺍ ﺩﺭ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺩﺳﺖ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﻣﻲ ﮐﻨﺪ )ﺍﺳﻼﻣﻴﺎﻥ ﻭ ﻫﻤﮑﺎﺭﺍﻥ، 1391؛ ﺩﻫﻨﻮﻱ ﻭ ﮐﻮﺯﻩ ﮔﺮ، 1398(. ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﮐﻠﻲ، ﺷﮑﺎﻓﺖ ﺩﺭ ﻳﮏ ﺳﺪ ﺧﺎﮐﻲ ﺑﻪ ﻓﺮﺳﺎﻳﺶ ﺩﺭ ﺍﺛﺮ ﺭﻭﮔﺬﺭﻱ ﺟﺮﻳﺎﻥ ﻭ ﻳﺎ ﺭﮔﺎﺏ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﻣﻲ ﺷﻮﺩ. ﺍﺭﺯﻳﺎﺑﻲ ﻭﻗﻮﻉ ﻭ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﺁﺳﻴﺐ ﭘﺬﻳﺮﻱ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺩﺳﺖ ﺩﺭ ﺍﺛﺮ ﺟﺮﻳﺎﻥ ﻭﺭﻭﺩﻱ ﺑﻪ ﺁﻥ، ﺿﺮﻭﺭﺕ ﻣﻄﺎﻟﻌﺔ ﺷﮑﺴﺖ ﺳﺪ ﺭﺍ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺩﺍﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺎﺱ، ﺑﺴﻴﺎﺭﻱ ﺍﺯ ﭘﮋﻭﻫﺸﮕﺮﺍﻥ ﺑﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎﺕ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﺁﻥ ﺗﻮﺟﻪ ﮐﺮﺩﻩ ﺍﻧﺪ. ﺧﺮﺍﺑﻲ ﺩﺭ ﺍﺛﺮ ﺭﻭﮔﺬﺭﻱ ﺟﺮﻳﺎﻥ، ﻣﺘﺪﺍﻭﻝ ﺗﺮﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺷﮑﺴﺖ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺍﺯ 46 ﺩﺭﺻﺪ ﺧﺮﺍﺑﻲ ﻫﺎ ﺭﺍ ﺩﺭﺑﺮﻣﻲ ﮔﻴﺮﺩ )ﺍﺷﺮﻑ ﻭ ﻫﻤﮑﺎﺭﺍﻥ، 2018(. ﻫﻨﮕﺎﻡ ﺷﮑﺴﺖ ﺳﺪ، ﺟﺪﺍ ﺍﺯ ﻧﻴﺮﻭﻫﺎﻱ ﻫﻴﺪﺭﻭﺩﻳﻨﺎﻣﻴﮑﻲ، ﻧﻮﻉ ﺩﺍﻧﻪ ﺑﻨﺪﻱ ﺧﺎﮎ، ﻧﻘﺶ ﺍﺳﺎﺳﻲ ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻭ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺷﮑﺎﻓﺖ، ﻋﺮﺽ ﻣﺘﻮﺳﻂ، ﺍﺭﺗﻔﺎﻉ ﻭ ﺩﺑﻲ ﺧﺮﻭﺟﻲ ﺷﮑﺎﻓﺖ ﺩﺍﺭﺩ