محمدعلی مهتدی بناب

یکی از اصلیترین علل تخریب خطوط لوله فولادی، ترکهای هیدروژنی هستند. با توجه به اینکه لوله های فولادی حامل نفت و گاز اکثرا زیر زمینهای اسیدی دفن میشوند، طی واکنش هیدروژن سولفید موجود در خاک و سطح لوله، اتمهای هیدروژن تولید شده و داخل ساختار فولاد نفوذ میکنند. این اتمها در نواقص ساختاری مانند آخالها انباشته شده و با تشکیل مولکولهای گازی، فشار زیادی آزاد میکنند که باعث شروع و انتشار ترکهای ریزی در فولاد میشود. به این نوع از ترکها، ترک ای هیدروژنی گویند. عوامل بسیاری در ارتباط با حساس کردن یا مقاوم کردن فولاد به این نوع ترک وجود دارد مانند دمای نورد فولاد، اندازه دانه های تشکیل دهنده فولاد، زاویه دانه ها نسبت به هم، مقدار عناصر تشکیل دهنده فولاد مانند گوگرد، نواقص ساختاری فولاد مانند آخالها به ویژه آخال های منگنز سولفیدی. مهندسی بافت از جمله روشهایی است که میتوان با انجام صحیح آن تا حد زیادی فولاد را در برابر ترک هیدروژنی مقاوم کرد. در ارتباط با مهندسی بافت ونیگاس و مهتدی بناب کار های ارزشمندی انجام دادهاند ولی تا صنعتی شدن این راهکارها گامهای بسیاری باید برداشته شود. از این رو سعی شده است در قالب مقاله حاضر با استفاده از مقالات روز دنیا، به تشریح نقش بافت در ترکهای هیدروژنی و روش های مقاوم کردن فولاد بوسیله مهندسی بافت پرداخته شود.