محمدعلی مهتدی بناب

خطوط لوله نفت و گاز یکی از شاهراه های اساسی اقتصاد هر کشور می باشد. سالانه هزینه های زیادی صرف تعمیر و نگهداری خطوط لوله می شود. ترکهای خوردگی توام با تنش یکی از مهم ترین علل شکست و تخریب خطوط لوله نفت و گاز است. این نوع شکست معمولا در محیط های pH بالا و pH نزدیک به خنثی رخ می دهد. هر دو نوع شکست معمولا در محیط های مشخصی رخ می دهد و ویژگی های مخصوص به خود را دارد. به عنوان مثال در محیط های pH بالا مسیر رشد ترک به صورت مرزدانه ای و در محیط های pH نزدیک به خنثی معمولا مسیر رشد ترک به صورت درون دانه ای است. ترک خوردگی توام با تنش یک پدیده پیچیده است که تحت تأثیر عوامل متعددی نظیر میکروساختار فولاد، تنشهای وارده، توزیع آخال، بافت فولاد و غیره است. در این مقاله سعی می شود با تکیه بر مدلهای موجود، نحوه پیش بینی رشد ترکهای خوردگی تنشی بحث شود. بسته به شرایط مختلف، پیش بینی ترک خوردگی توام با تنش در خطوط لوله می تواند باعث صرفه جویی بسیاری در هزینه ها و جلوگیری از آلودگی های زیست محیطی شود. نتایج حاصل از تحقیقات نشان می دهد که نرخ کلی رشد ترک بستگی به میزان تشکیل فیلم در جاهای مختلف، سرعت شکست فیلم و میزان انحلال آن دارد. با این حال، این پارامترها به خواص محیطی، مکانیکی و مواد بستگی دارد. این عوامل باید باهم ترکیب شده تا بتوان یک دید کلی از رشد ترک خوردگی توام با تنش در مقیاس مناسبی بدست آورد.