مجموعه‌های تاریخی شهری مانند بازار تبریز، به عنوان میراث جهانی یونسکو، به دلیل ارزش نمادین و تراکم جمعیتی، در برابر تهدیدات انسان‌ساخت آسیب‌پذیری بالایی دارند. رویکردهای سنتی حفاظتی که عمدتاً واکنشی هستند، برای مقابله با این مخاطرات نوین کارایی لازم را ندارند. این پژوهش با هدف تدوین یک الگوی حفاظت بهینه مبتنی بر اصول پدافند غیرعامل، به دنبال مصون‌سازی این مجموعه گران‌بهاست. روش تحقیق، توصیفی-تحلیلی با رویکرد کیفی بوده و از طریق مطالعات میدانی، تحلیل نقشه‌ها و مصاحبه با کارشناسان، داده‌ها گردآوری شده است. یافته‌ها نشان می‌دهد که آسیب‌پذیری‌های کلیدی بازار در سه لایه کالبدی (مصالح قابل اشتعال، پیچیدگی هندسی)، عملکردی (تراکم جمعیت، کاربری‌های پرخطر) و دسترسی-مکانی (محدودیت مسیرهای خروج و امدادرسانی) متمرکز است. بر این اساس، یک الگوی حفاظت سه‌سطحی شامل راهکارهای مدیریتی-عملکردی (مانند طرح تخلیه اضطراری)، معماری-کالبدی (مانند خواناسازی مسیرها) و فناورانه-مستندسازی (مانند تهیه دوقلوی دیجیتال) ارائه گردید. این الگو چارچوبی جامع برای ارتقاء تاب‌آوری بازار با رعایت اصل حفظ اصالت و حداقل مداخله فراهم می‌آورد.
