چکیده درحالی که مطالعات متعددی درباره نقش حاشیهنویسی بر فراگیری واژگان زبان دوم وجود دارد، یافت هها درمورد تأثیر افتراقی حاشیهنویسی به زبان اول و دوم متناقض است. مطالع ه حاضر به بررسی یادسپاری و یادآوری واژگان انگلیسی در میان زبانآموزان انگلیسی بهمنزله زبان دوم پرداخته است که در حین خواندن متن به حاشیهنویسی به زبان اول و دوم در حاشی ه متن و زیر متن دسترسی داشتند. در طول مداخله که دو ماه بهطول انجامید 176 شرکتکننده با توانش پیشمتوسطه زبان انگلیسی درگیر خواندن متون انگلیسی در یکی از پنج گروه زیر شدند: حاشیهنویسی به زبان اول در حاشی ه صفحه (m-L1 ،(حاشیهنویسی به زبان اول در زیر صفحه (b-L1 ،(حاشیهنویسی به زبان دوم در حاشی ه صفحه (m-L2 ،(حاشیهنویسی به زبان دوم در زیر صفحه ( b-L2 (و کنترل (CO.( پس از مداخله، پسآزمون و یک ماه بعد، پسآزمون تأخیری برگزار شد. نتایج آزمون واریانس چندمتغیری و آزمون تعقیبی شفه نشان داد گروههایی که در معرض حاشیهنویسی به زبان اول قرار گرفته بودند بهطور معناداری عملکرد بهتری در یادسپاری واژگان (پسآزمون) داشتند ( -L1 > m-L1 b-L2 > m-L2 > b .(همچنین نتایج بیانگر عملکرد بهتر در یادآوری واژگان (پسآزمون تأخیری) توسط گروههایی با دسترسی به حاشیهنویسی در حاشیه متن، صرفنظر از زبان حاشیهنویسی بود (b-L2 > b-L1 > m-L2 = m-L1 (ها . این یافته نشان می د نده که نحو ه پردازش و بازیابی واژگان از حافظ ه بسته به زبان حاشیهنویسی و محل قرارگیری حاشیهنویسی در متن متغیر است. کاربرد یافتههای پژوهش حاضر برای مدرسان و طراحان درسی زبان دوم ذکر شده است.